Meer dan de helft van Nederlandse jongeren voelt zich gespannen, gestrest of angstig door de coronacrisis en de tweede (gedeeltelijke) lockdown. Dat blijkt uit onderzoek van psychologenplatform OpenUp. Pandemie-angst wordt dit ook wel genoemd. Dit is het en zo ga je ermee om.
Pandemie-angst: stress en eenzaamheid als gevolg van het coronavirus. Angst en ongerustheid over corona en wat er zou kunnen gebeuren, kan overweldigend zijn en sterke emoties veroorzaken. En maatregelen op het gebied van de volksgezondheid, zoals sociale afstand nemen, kunnen stress en angst enorm vergroten.
‘Ik ben bang om corona te krijgen. En mijn grootste angst daarin is dat ik ziek word, en dat mijn lichaam zodanig beschadigd raakt dat het nooit meer hersteld.’
De Utrechtse Roos Kingma (25) ervaart deze angst. Vooral nu er strengere maatregelen zijn genomen, voelt ze zich heel bezorgd. Sinds haar burn-out heeft ze een angst ontwikkeld voor ziek zijn, en dat is niet echt bevorderlijk tijdens een pandemie. ‘Ik ben bang om corona te krijgen. En mijn grootste angst daarin is dat ik ziek word, en dat mijn lichaam zodanig beschadigd raakt dat het nooit meer hersteld.’
‘Angst voelen op een bedreiging is normaal, ook dat je maatregelen neemt en zelf bedenkt wat verstandig is’, vertelt Carien Karsten, psychotherapeut en angst-coach. Zij probeert in deze tijd mensen die veel angst voelen bij te staan. Volgens Karsten is er wel een verschil tussen ‘normale’ angst en pandemie-angst. ‘Angst wordt pandemie-angst wanneer het verlamt, tot paniekaanvallen en/of verstoorde slaap leidt. Wanneer angst je leven ontwricht (van jezelf en van je omgeving), dan moet je er wat mee.’
‘Ik hou mijn hart vast’
Ook Wendy van Oersel (34) voelt veel angst. Zij werkt als verpleegkundige in een ziekenhuis en vreesde eerder met haar collega’s al voor een tweede corona-golf: ‘Als ik zag hoe slecht Nederland zich eerder aan de maatregelen hield, dan schudde ik zuchtend mijn hoofd. Kom maar eens een dagje hier kijken, ze hebben geen idee. Ik draai met mijn collega’s overuren, en ben bang dat we een massale uitbraak niet aankunnen. Ik ben blij dat de teugels weer zijn aangetrokken, maar ik vraag het me af hoeveel zin het heeft. Ik hou mijn hart vast.’
Velen last van pandemie-angst
Van Oersel is niet de enige die in de zorg werkt en angstig is. Zeker driekwart van de werknemers in zorg- en verpleeghuizen, ervaart grote tot zeer grote werkdruk en voelde zich tijdens de piek van de coronacrisis te zwaar belast, meldt het AD in September vorig jaar. En die uitputting is het hoogst onder jongeren.
‘Bovenstaande groepen zijn natuurlijk allemaal vatbaar voor angst. Zeker ook het ziekenhuispersoneel, als ze niet voldoende tijd krijgen om te herstellen en zich overbelasten’, zegt Karsten. Goede manieren om te herstellen zijn volgens haar wandelen in het groen, of het nu een park is of een bos of de duinen. Ook voldoende beweging, gezonde voeding en weinig of geen alcohol kan goed helpen. Een specifieke tip voor ziekenhuispersoneel, en andere mensen die vatbaar zijn voor trauma in deze tijd, is de door de Amerikaanse psycholoog Philip Mansfield ontwikkelde flashtechniek. Bij deze techniek sta je kortstondig stil bij een traumaherinnering, zonder die herinnering in detail voor de geest te halen. Vervolgens focus je op een sterk positieve ervaring. Dat kan van alles zijn: een vakantieherinnering, een mooie wandeling, een sportprestatie. Kom je niet op zo’n ervaring, dan kun je ook luisteren naar je favoriete muziek.
‘Ik reageer soms pittig, zonder dat het de bedoeling is. Ik ben gewoon heel gespannen.
De angst is gelukkig dus goed weg te puffen als iemand voldoende ontspanning neemt of gerichte (trauma)oefeningen doet. Maar, we moeten volgens Karsten ook niet vergeten dat angst een functie heeft. ‘Angst als reactie op een concrete bedreiging heeft zin. Het zet je aan tot het nemen van maatregelen zoals het dragen van een mondkapje en het afzien van illegale feestjes. Angst wordt pas zinloos wanneer je je zorgen maakt zonder dat er een reden voor is. Als angst zich richt op wat er mogelijk in de toekomst kan gebeuren. Dat weet je immers niet.’
ACE methode bij angst & stress
Als bescherming van mentale gezondheid heeft Karsten recent de ACE methode ontwikkeld: Analyse, Cope and Energize. Deze methode is voor iedereen;
- Analyseer: welke stress veroorzaakt de corona-pandemie bij je? Meest genoemde stress-oorzaken: onzekerheid over de toekomst, twijfel aan jezelf en je eigen ‘kunnen’, eenzaamheid, bezorgdheid voor jezelf en je naasten. Gevolgen hiervan zijn een malaise-gevoel, slaapproblemen, angstklachten.
- Cope: hoe hanteer je angst en tegenslag? Kun je het als een uitdaging zien of vloert het je? Heb je last van dysfunctionele coping (je favoriete manier van probleemoplossing helpt je niet), probeer dan een andere manier uit. Functioneel is: actief oplossen waar je invloed op hebt en sociale steun zoeken. Geruststellend denken kan ook functioneel zijn, evenals expressie van emotie. Laten zien dat je je kwetsbaar voelt bijvoorbeeld en je niet groothouden.
- Energize: hoe laad je op? Zowel op fysiek als mentaal gebied. Wat fysieke tips betreft; schaf een hometrainer aan, ga buiten lopen, maak kikkersprongen weg van het scherm, doe zit yoga-oefeningen, neem regelmatig pauze. Mentaal: vraag je af wat het ergste is dat je kan gebeuren? En hoe ga je daarmee om? Heel belangrijk is steeds je actie te richten op waar je invloed op hebt. Laat je niet gek maken, kijk niet steeds op je scherm naar corona nieuws. Focus op waar je toewijding ligt. Maak verbinding met de buitenwereld, al is het via iets kleins doen voor een ander. Bedenk een leuk startritueel voor de dag, en sluit de dag af met een korte reflectie op wat je fijn hebt gevonden. En voor alle anderen die angst hebben om alleen thuis te zitten, of zich eenzaam voelen: De een heeft baat bij het aanschaffen van een huisdier, de ander bij het scheppen van perspectief door een online opleiding te doen ‘Zorg in ieder geval voor afleiding, en voor verbinding met de buitenwereld. Zoek naar dingen die je leven zin geven, ga bijvoorbeeld als je werk ophoudt, vrijwilligerswerk doen. Anderen helpen draagt bij aan je eigen gevoel van voldoening.’ En tot slot: ‘lees het nieuws met mate (en niet vlak voor het slapen gaan). En kies het liefst een vast moment voor het volgen van het nieuws’, aldus Karsten.
Ook Roos probeert zo goed mogelijk met haar angst om te gaan. Zo probeert ze haar basisspanning laag te houden. ‘Ik ga op tijd naar bed, beweeg, eet gezond en probeer mijzelf af te leiden. Zodat ik niet verstrikt raak in een warboel van enge gedachten.’ Het helpt een beetje, maar liever heeft ze dat het hele gebeuren snel over waait. ‘Ik reageer soms pittig, zonder dat het de bedoeling is. Ik ben gewoon heel gespannen. Wat ben ik blij als het over is. Want dan hoef ik mijn adem niet langer in te houden.’
Ervaar jij ook pandemie-angst of ben je als gevolg van Corona onzeker geworden? Zoek een passende coach via de zoekmachine op de homepage.
